Traditionele gerechten uit het Reuzengebergte

Traditionele gerechten uit het Reuzengebergte

Kyselo, sejkory, kuba, pumprnikl…

De regio Liberec kan zich dankzij specifieke bergachtige gebieden in het noorden van Tsjechië roemen op vele traditionele producten, gerechten en dranken.
Een van de voorbeelden voor de relatie tussen de natuur en de gastronomie vinden we in de plaatselijke uitgestrekte bossen. Deze dienden van oudsher als een rijke bron van grondstoffen die geschikt zijn voor de keuken. Ook vandaag nog vormen paddenstoelen, bosbessen, frambozen en andere vruchten een vanzelfsprekend bestanddeel van de voeding van de lokale bevolking. Evenzo hebben vele restaurants in hun aanbod zulke specialiteiten als het geurige kyselo (zuurkoolsoep) met bospaddenstoelen of lívance (soort poffertjes) met  bosbessen en slagroom overgoten met „sirob” (bietenstroop). Geniet van de rijke traditionele keuken in het Reuzengebergte.  

Specialiteiten uit het Reuzengebergte en het voorgebergte  

  • Krkonošské kyselo  – zure soep, typisch voor het Reuzengebergte en het voorgebergte ervan, gemaakt van boordzuurdesem.
  • Krkonošské sejkory  – regionale soort „bramboráky“ (aardappelkoek), die zeer in trek zijn tijdens verschillende feesten en jaarmarkten in het Reuzengebergte. Deze werden direct op het fornuis gebakken. In het verleden werden ze vaak ook door arme mensen gegeten, omdat ze ingrediënten bevatten, die bijna voor elk huishouden toegankelijk waren. 
  • Krkonošský houbový kuba, Houbanec, Hubník – gerechten gemaakt van paddenstoelen, traditioneel gegeten op kerstavond. En het Oud-Tsjechische gerecht houbový kuba is één van deze traditionele gerechten bij uitstek. Het traditionele paddenstoelengerecht "houbový kuba". verschijnde vroeger veelal op tafels van kerstavond, toen de gebakken karper en schnitzels met aardappelsalade nog geheel onbekend waren. Dit geprefereerde gerecht heette in sommige streken černý kuba (zwarte Jacob), naar men zegt volgens de kleur van de grote hoeveelheid van gedroogde paddenstoelen die het gerecht bevatte. 
  • Vysocké zelí  – (Kool van Vysoké) Vysoké nad Jizerou en de omgeving ervan kunnen al beschouwd worden als een barre bergachtige streek. Toch gedijt hier juist daarom één van de beste koolsoorten. De kool van Vysoké is uniek dankzij de spitse vorm en broosheid. Een meer dan honderdjarige traditie van het kweken van kool wordt in stand gehouden door de familie Vondrák. Deze familie is afkomstig uit het dorp Sklenařice. De interesse in de kool van Vysoké neemt ook thans niet af. Niet alleen vanwege de geweldige smaak, maar de kool is ook nog gezond. Met het gehalte aan vitamine C kan het concurreren met citrusvruchten. De ingelegde zuurkool past de microflora aan, verlaagt het cholesterolgehalte, bevat kalium, natrium, en magnesium en heeft een hele reeks van weldadig werkende eigenschappen. Tegelijkertijd is de energetische waarde zeer laag. De beste manier om kool te bewaren is het verzuren. Er bestaat een hele reeks recepten voor het maken van zuurkool. De unieke smaak van de rode kool van Vysoké munt uit in het eenvoudigste recept met zout. Naar smaak kan paprika, ui of bijvoorbeeld mierikswortel worden toegevoegd. 
  • Pumprnikl – kruidkoek uit het  Reuzengebergte – Onder alle, zelfs de meest nederige omstandigheden probeerden de mensen in zulke arme en zuinige streken als het Reuzengebergte en het voorgebergte ervan hun feestelijke ogenblikken ook met gekruide honingkoek te verzoeten. Het gaat om een samengeplakte ronde kruidkoek in de vorm van een “bonbon”. Aan het deeg wordt volgens het aangepaste recept rozenbottelkaramel en meel van eikels of duindoorn toegevoegd. De verzameling van recepten Krkonošská kuchařka (Kookboek van het Reuzengebergte) door Jiří Marhold vermeldt een recept voor de oorspronkelijke kruidkoek "pumprnikl" van tarwemeel, waaraan ook honing en sirob werden toegevoegd.
Alena Hrbkova

Recepten

Zelníky (pannenkoeken met zuurkool) – een van de basisgrondstoffen in de keukens van het Reuzengebergte en het voorgebergte was zuurkool. En zo ontstond het zeer populaire gerecht zelníky, een pannenkoek met zuurkool. 
  • Benodigde ingrediënten: 500 g meel fijn gemalen, 150 g reuzel, 400 g zuurkool uitgeknepen en gesneden, 2 eieren, één hiervan geklutst, een handvol vers gehakte marjolein, zout.  
  • Bereiding: Maak een deeg van het meel, de reuzel, zuurkool en één ei. Rol uit een platte koek van ongeveer een halve centimeter dik. Breng de koek over met behulp van deugrol op een bakblik, snijd de koek in vierkante stukjes, bestrijk deze met het geklutste ei en bestrooi met marjolein. Bak bij 200 graden, totdat de koeken goudbruin worden. Scheid dan de vierkantjes van elkaar met een mes. 

Klouzáky – de zogenaamde "harige meelballen" vormen een andere traditionele specialiteit gemaakt van lokale aardappelen. Dit is een snel gerecht, dat het lichaam energie, dierlijk vet, voedingsvezels, mineralen en vitaminen geeft.  
  • Benodigde ingrediënten: 500 g aardappelen, 50 g grofgemalen meel, 50 g paneermeel, 1 ei, 50 g uitjes, 50 g kanen (spek), 50 g reuzel, 300 g zuurkool, zout. 
  • Bereiding: Rasp geschilde aardappelen, plaats ze in een zeef en overgiet met heet water , waarbij u het water in een pot opvangt. Giet de vloeistof af en de het zetmeel bezonken op de boden terug bij de aardappelen. Meng ei, meel, paneermeel en zout bij en maak dan met behulp van twee lepels balletjes van het deeg met een grootte van een walnoot. Kook deze gedurende 10 minuten in gezouten water. Als de balletjes klaar zijn, neem ze dan uit en laat afdruipen. Maak de balletjes vet met reuzel of meng ze met heetgebakken kaantjes (spek), fijngesneden bruingebraden uitjes en opgewarmde zuurkool. Tip: Aan het deeg kunnen ook gehakte gesmoorde verse paddenstolen, kruiden of zuurkool worden toegevoegd.
  
Rozcuchaná nevěsta (verward haar van de bruid) – dit zoete gerecht van aardappelen is rijk aan voedingsvezels en mineralen en heeft een zeer bekoorlijke naam. De reden voor deze naam zijn de geraspte aardappelen, die uit de braadpan steken en doen denken aan verward haar. In sommige huishoudens werd aan de aardappelen een handvol meel toegevoegd en de geraspte aardappelen werden met een dunne laag meel bedekt. 
  • Benodigde ingrediënten: 1 kg gekookte aardappelen, 1 kg appels, 5-6 eieren, 200 g kristalsuiker, 200 g grofgemalen meel, 0,1 l melk, kaneel, boter om de braadpan mee in te smeren en het gerecht te bevetten 
  • Bereiding: Bestrooi de plaat met meel en rasp hierop de gekookte aardappelen. Bestrooi deze met meel en druk aan met de handen – verbind het deeg, totdat een homogeen stof ontstaat (de zog. drcenka). Schil de appelen en verwijder de klokhuizen. Snijd dan de appels in dunne schijfjes. Vet de braadpan zorgvuldig in met boter. Plaats afwisselend lagen van aardappelen en appelen in de pan. Bestrooi de laag altijd met kaneel die vermengd is met suiker. De laatste laag wordt gevormd met aardappelen. Bedruppel de aardappelen met gesmolten boter en laat het gerecht bakken in een warme oven bij 180 °C. Open de oven na ongeveer 10 minuten, begiet het gerecht met melk, waarin een ei werd geroerd, en laat klaarbakken, zolang het oppervlak niet rood wordt.