Immaterieel cultureel erfgoed
De representatieve lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid omvat meer dan vierhonderd verschillende gewoontes, tradities, rituelen en gebruiken. Het vormt een aanvulling op de bekende lijst van cultureel en natuurlijk erfgoed van meer dan 1.000 items, waaronder bergen, meren, nationale parken, gebouwen en soms hele steden. Tsjechië heeft er hiervan negen. Zo staat het historische centrum van Praag, Český Krumlov en Kutná Hora op de UNESCO-lijst. Op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed staan vijf Tsjechische cultuuruitingen, zoals het poppenspel, de Koningsrit in Moravië en valkerij. Sinds kort is deze lijst aangevuld met de 300 jaar oude traditie textielblauwdruk.
Erkenning voor vakmanschap en creativiteit
In Hongarije, Slowakije, Oostenrijk en Duitsland wordt de textielambacht blauwdruk beoefend. De blauwdruk heeft ook in Tsjechië een lange traditie en siert nog steeds kostuums in Moravië. In de 19e eeuw was er in elke kleine stad in Tsjechië een modrotiskařská, een blauwdruk atelier. Tijdens de 20e eeuw verloor deze traditionele textieldruk zijn populariteit en moesten steeds meer ateliers hun deuren sluiten. Momenteel wordt deze oude ambacht slechts op twee plaatsen uitgevoerd in Tsjechië. In Strážnice kun je één van de laatste twee traditionele blauwdrukken in Moravië vinden. Door de nominatie en toevoeging aan de UNESCO-lijst hoopt men dat er meer bekendheid komt en waardering is voor deze vaak nog onbekende en uitstervende techniek.
Wat is blauwdruk?
Blauwdruk is een unieke techniek, die sinds de 18de eeuw wordt gebruikt, om textielmateriaal te decoreren. Op textiel wordt met een drukpers een patroon geperst. Om de ontwerpen op een doek aan te brengen worden er handgemaakte blokken gebruikt, die tot 300 jaar oud zijn. De blokken bevatten patronen van de lokale flora en fauna en laat de lokale cultuur van de regio zien. Het mengsel dat wordt gebruikt voor de patronen is een kleurstofbestendige pasta, zodat het afgedrukte patroon wit blijft. De bedrukte stof laat men ongeveer 24 uur drogen. Het doek wordt vervolgens met indigo kleurstof geverfd. Tenslotte moeten de doeken worden afgewerkt en gespoeld wooorden met azijnwater. Het is een ingewikkeld proces en kost veel moeite.
Immaterieel Cultureel Erfgoed van Tsjechië
Op dit moment heeft Tsjechië zes immateriele culturele erfgoederen die door UNESCO zijn goedgekeurd en op de lijst staan.
1. Slovácký Verbuňk (sinds 2005). Dit is een mannendans en is niet gebonden aan choreografische regels. Het is onderdeel van een danslied. De dans komt uit het zuidoosten van Moravië in de regio Slovácko.
2. Carnaval in Hlinecko (sinds 2010). De carnavalsoptochten in Hlinecko zijn extra bijzonder door de kostuums en maskers. Elk kostuum heeft zijn eigen betekenis en rol. De carnavalsoptochten worden gevierd voor een goede oogst, vruchtbaarheid en het verwelkomen van de lente.
3. Valkerij (sinds 2010). Dit is een traditionele manier van jagen met behulp van getrainde roofvogels. De sport wordt al meer dan 4000 jaar beoefend.
4. Ride of the King (sinds 2011). De Rit der Koningen is een folkloristisch gebruik. Deze traditie wordt alleen nog in Moravië in de regio’s Slovácko en Haná gehouden.
5. Het poppenspel (sinds 2016). Vanaf de 19de eeuw waren marionettenspelers enorm populair in Tsjechië en werd het een belangrijk onderdeel van de nationale cultuur.
