Franciszek Kupka: narodziny malarstwa abstrakcyjnego

Żadne inne nazwisko o czeskim rodowodzie nie powoduje tak silnego światowego odzewu w świecie sztuki nowoczesnej jak nazwisko Franciszka Kupki (1871 – 1957). Jeden z najwybitniejszych malarzy ubiegłego wieku, doceniany w świecie, mimo to w kraju prawie nieznany, należący w dzisiejszych czasach do twórców, których dzieła biją rekordy na światowych aukcjach. Powód jest prosty: abstrakcjonizm stanowi jeden z zasadniczych tematów historii sztuki XX wieku a Franciszek Kupka należy do grona prekursorów. W pałacu Salma w Pradze na Hradczanach w chwili obecne trwa wystawa jego dzieł.

Franciszek Kupka urodził się w roku 1871 w leżącym we wschodnich Czechach Opocznie, młodość spędził w nieodległej Dobruszce – i właśnie tutaj w zbiorach Muzeum Historii Narodowej znajdują się pierwsze prace Kupki. Stanowią element stałej ekspozycji muzealnej pod nazwą Młodość Franciszka Kupki.

Z Wiednia do Paryża...

Kupka przez krótki okres studiował w Czechach skąd wyjechał do Wiednia, a z Wiednia w 1895 wyjechał do Paryża. W mieście nad Sekwaną dał się poznać jako rysownik, karykaturzysta i ilustrator. Droga Franciszka Kupki do malarstwa abstrakcyjnego trwała co prawda przez przeszło 10 lat, ale tło stanowiło najbardziej twórcze środowisko artystyczne tamtych czasów. W roku 1912 wystawił na Salonie Jesiennym obrazy Amorpha - Fuga w dwóch kolorach i Amorpha – Ciepła chromatyka,dzieła stanowiące podstawę narodzin abstrakcjonizmu. Artysta wyszedł w nich poza tradycyjny świat postaci i przedmiotów i zagłębił się w świecie niezbadanych obszarów, w których prym wiodły kolory, ich natężenie i kształty, ruch, wzajemne powiązania, harmonia i kompozycja.

„Amorpha“ Franciszka Kupki stanowi jeden z istotnych kamieni milowych abstrakcjonizmu – kolejne stanowią prace Kandyńskiego, Malewicza lub Mondriana. Właśnie ci czterej artyści uważani są za prekursorów malarstwa abstrakcyjnego – i właśnie podczas Salonu Jesiennego w roku 1912 odbyła się pierwsza publiczna prezentacja malarstwa abstrakcyjnego.

…I z Paryża do Muzeum Kampa

Franciszek Kupka jest pochowany w kolumbarium na cmentarzu paryskim Père Lachaise, więc do oddania mu czci wiedzie bardzo długa droga, ale kolekcja jego dzieł stanowi jeden z podstawowych filarów zbiorów Jana i Medy Mladków . Zbiór 250 studiów, szkiców i obrazów, który zalicza się do jednego z najlepszych zbiorów tematycznych w swoim rodzaju na świecie, ma praktycznie wartość bezcenną i można go oglądać w Muzeum Kampa, mieszczącym się Młynach Sowy na praskiej Kampie. Meda Mladek spotkała Franciszka Kupkę, po raz pierwszy w czasie swoich studiów na historii sztuki w Paryżu w roku 1955 i od tego czasu stała się namiętną kolekcjonerką jego prac. Dzisiaj bez wypożyczenia studiów i obrazów z jej kolekcji nie obejdzie się żadna wielka wystawa dzieł Franciszka Kupki. Inne dzieła Franciszka Kupki znajdują się w Galerii Sztuki Nowoczesnej w Hradec Králové i oczywiście w praskiej Galerii Narodowej, w Pałacu Wystaw.

Wyjątkową wystawę można oglądać tylko do 3. marca

Wystawa najbardziej docenianego w chwili obecnej malarza czeskiego Franciszka Kupki została zorganizowana w setną rocznicę pierwszej prezentacji dzieł artysty na paryskim Salonie Jesiennym w roku 1912. Z najwspanialszych dzieł można tutaj zobaczyć Amorpha - Fuga w dwóch kolorach i Amorpha – Ciepła chromatyka. Wystawa Franciszek Kupka: Droga do Amorphy. Salony Franciszka Kupki 1899–1913 w Pałacu Salma prezentują drogę, która prowadziła Franciszka Kupkę do abstrakcjonizmu i dokumentują to konkretnymi dziełami sztuki. Do 3. marca 2013 istnieje okazja, choć przez krótką chwilę zobaczenia krok po kroku narodzin abstrakcjonizmu w twórczości Franciszka Kupki.

W czasie pobytu na wystawie można również odwiedzić naukowo – artystyczne laboratorium – przestrzeń przeznaczoną do przeprowadzania eksperymentów przez dzieci i dorosłych. Można odkryć związki istniejące pomiędzy obrazami Franciszka Kupki i fizycznymi zasadami rządzącymi światem i zaobserwować syntezę sztuki i technologii, rozumu i uczuć.