Śladami czeskiego malarza Josefa Mánesa

Dla wielu Czechów Josef Mánes jest niemal synonimem malarstwa pejzażowego okresu romantyzmu i realizmu XIX wieku. Chyba nie ma w Republice Czeskiej osoby, która chociaż z widzenia nie znałaby jego prac. Są one pełne ludowych zwyczajów i zachmurzonego nieba. I chociaż mało kto o tym wie, większość turystów odwiedzających Pragę zabiera ze sobą kilka fotografii dzieł tego artysty. Jak to możliwe? Najprawdopodobniej najbardziej znanym dziełem Mánesa jest bowiem dekoracja zegara astronomicznego Orloj na Rynku Staromiejskim w Pradze. Kim więc był Josef Mánes, który w tym roku obchodziłby 200. urodziny i dlaczego jest tak ważnym czeskim malarzem?

Życie romantycznego artysty

Josef Mánes urodził się w Pradze dokładnie 200 lat temu – konkretnie 12 maja 1820 roku – w rodzinie artystycznej. Malarzami byli zarówno jego ojciec Antonín, jak i rodzeństwo Amálie i Quido. Mánes dorastał w środowisku, które ukształtowało całe jego życie. Utrzymywał się wyłącznie z malarstwa, wspierali go zamożni mecenasi sztuki. Przeżywał jednak także trudne czasy, które pozostawiły na jego wrażliwej duszy artysty niezabliźnione rany. Należał do czeskich artystów, którzy starali się obudzić ducha narodu i doprowadzić do jego odrodzenia. Czeska tożsamość narodowa w tamtym okresie zanikała bowiem powoli w niemieckojęzycznej przestrzeni. Mánes zmarł w Pradze w wieku 51 lat z powodu komplikacji spowodowanych chorobą psychiczną. Gdzie możemy zetknąć się z jego dziełami?

Orloj na Ratuszu Staromiejskim

Najbardziej prestiżowym zleceniem Mánesa, któremu poświęcił wiele czasu i przygotowań, była okrągła płyta w dolnej części zegara astronomicznego Orloj na Ratuszu Staromiejskim w Pradze. Dwanaście mniejszych kół przedstawia znaki zodiaku. Natomiast w większych okręgach mogą Państwo zobaczyć przykłady prac rolniczych typowych dla danego miesiąca. Motywy są czytelne, a przyglądając się szczegółom na nich można zobaczyć w tle poszczególnych obrazów zamek Bezděz, Średniogórze Czeskie , górę Říp, Kuněticką horę lub zamek Trosky. Były to miejsca popularne wśród pierwszych turystów w XIX wieku. Obecnie na Ratuszu Staromiejskim zobaczą Państwo tylko kopię płyty, oryginał można bowiem obejrzeć w Muzeum Miejskim w Pradze . Zegar astronomiczny Orloj można zobaczyć tutaj > https://www.virtualtravel.cz/praha/stare-mesto/prazsky-orloj.

Zamek Čechy pod Kosířem

Josef Mánes większą część życia spędził w Pradze. Ale przez 20 lat jego drugim domem – z małymi przerwami – stał się zamek w miejscowości Čechy pod Kosířem na Morawach Środkowych niedaleko Ołomuńca. Malarz przybył tu po raz pierwszy na zaproszenie swojego przyjaciela, hrabiego Bedřicha Silva-Tarouca i przyjeżdżał tu aż do swojej śmierci. Ponieważ najczęściej były to pobyty dłuższe, można czas spędzony przez artystę na zamku liczyć w latach. Zamkowy świat – a także region Haná z jego przyrodą, ludźmi i strojami ludowymi – dały Mánesowi cały szereg inspiracji przy tworzeniu małych i dużych obrazów, obrazów olejnych, akwareli i rysunków. Pobyt artysty na zamku zaowocował również serią wspaniałych portretów mężczyzn i kobiet w strojach ludowych, stanowiących autentyczny obraz wsi morawskiej. Śladami Mánesa po zamku można wybrać się tutaj > https://www.virtualtravel.cz/cechy-pod-kosirem/zamek-cechy-pod-kosirem .

Galeria Narodowa w Pradze

Prace Josefa Mánesa można oglądać także w galeriach i kolekcjach prywatnych, był on bowiem artystą bardzo płodnym. Wiele jego dzieł zakończyło swoją wędrówkę jako część zbiorów Galerii Narodowej w Pradze. Znajdą Państwo tutaj na przykład obraz olejny Josefina. Ten portret młodej kobiety, przedstawiony w formie półaktu, do dziś owiany jest tajemnicą. Nie udało się ustalić tożsamości sportretowanej kobiety. Jedna z teorii zakłada, że była nią aktorka Josefina N. Nie można jednak wykluczyć, że jest to portret kobiety idealnej z fantazji Josefa. Dla artysty obraz miał jednak szczególne znaczenie, ponieważ przechowywał go w swojej pracowni aż do śmierci. Do Galerii Narodowej, na wystawę stałą Sztuka Długiego Wieku, mogą się Państwo wybrać również wirtualnie tutaj >https://my.matterport.com/show/?m=BRQrbfwhPVP

Dom Mánes na nabrzeżu Wełtawy w Pradze

O popularności Mánesa wśród ówczesnych artystów świadczy fakt, że jego imieniem zostało nazwane Stowarzyszenie Artystów Plastyków, które powstało kilka lat po śmierci malarza. Jednym z celów stowarzyszenia była współorganizacja wystaw sztuki czeskiej i europejskiej. Dopiero w latach 30. XX wieku stowarzyszenie wybudowało swoją własną salę wystawienniczą, którą mogą Państwo oglądać dziś w całej okazałości w funkcjonalistycznym budynku Mánes na nabrzeżu w Pradze niedaleko Tańczącego Domu.