Lalkarstwo

Lalkarstwo

Przedstawiamy wyjątkową tradycję czeskiego dziedzictwa kulturowego, którą zachwycić mogą się nie tylko dzieci

Czeskie lalkarstwo ma stuletnią tradycję, docenioną między innymi przez UNESCO, które umieściło je na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Rzeźbione drewniane kukiełki i pacynki poruszane palcami można znaleźć w każdym lepiej wyposażonym sklepie z pamiątkami. Ale czy wiedzą Państwo, że także obecnie można zobaczyć współczesne przedstawienia teatru lalek? W Czechach działa bowiem dziewięć profesjonalnych teatrów lalek oraz niemal sto niezależnych grup i około trzystu zespołów amatorskich przygotowujących przedstawienia kukiełkowe.

Czeskie lalki teatralne w przeszłości   

Czeskie lalkarstwo jest ważnym zjawiskiem kulturowym i społecznym, którego masowy rozwój datuje się na połowę XIX wieku. Jednak w różnych regionach dzisiejszej Republiki Czeskiej zaczęło rozwijać się już sto lat wcześniej.
 
Marionetkarze, którzy podróżowali z miasta do miasta, grali przedstawienia w języku czeskim i w ten sposób pomagali w rozwoju poziomu języka czeskiego wśród zwykłych ludzi. Stopniowo powstała tradycja lalkarskich rodzin, dla których prowadzenie teatru kukiełkowego stało się rodzinnym rzemiosłem, dziedziczonym z pokolenia na pokolenie. Lalkarze sami rzeźbili wszystkie kukiełki, które wzorowano na rzeźbach barokowych. Lalkarz sam prowadził wszystkie lalki i sam udzielał głosu wszystkim postaciom. Powstał w ten sposób wyjątkowy styl, w którym niezgrabne ruchy marionetek na drucie równoważyła stylizowana ekspresja głosu marionetkarza. Typową postacią komiczną czeskich lalkarzy jest Kašpárek (Błazen), Diabeł, Król i Księżniczka. W przeszłości tematyka przedstawień nawiązywała do tradycji ludowych, obecnie teatry kukiełkowe kierują swoje spektakle do widowni dziecięcej.
 
Czeska tradycja teatru lalek przejawia się obecnie w dwóch nurtach – lalkarstwie ludowym lub amatorskim oraz lalkarstwie profesjonalnym, które obecne jest w teatrach i na scenach niezależnych. Tradycja lalkarska przeniknęła nawet w drugiej połowie XX wieku do telewizji w formie krótkich bajek telewizyjnych dla dzieci. Te, w których grają lalki, należą także dzisiaj do najbardziej popularnych wśród najmłodszej widowni.

Spotkanie z kukiełkami   

Zapraszamy do odwiedzenia któregoś z muzeów lalek teatralnych lub obejrzenia spektaklu kukiełkowego.
 
Przedstawienia są przeznaczone głównie dla dzieci i zwykle są grane w języku czeskim, bez żadnych tłumaczeń. Teatry lalek można znaleźć na przykład w Pradze lub na Morawach w Ostrawie, gdzie w osobnym budynku teatralnym grane są wyłącznie przedstawienia teatru lalek.
 
W Muzeum Kultury Lalkarskiej w Chrudimiu w Czechach Wschodnich można obejrzeć kukiełki zabytkowe i współczesne, czeskie i zagraniczne, a w sali gier można spróbować swoich sił w graniu lalkami. Wystawa prezentuje lalki teatralne wędrownych lalkarzy, kukiełki teatrów variétés, rodzinne teatry lalek i dekoracje sceniczne czeskich artystów. W części wystawy poświęconej kukiełkom z zagranicy można obejrzeć lalki teatru cieni z Indonezji, lalki z Indii, Japonii, Chin czy Birmy oraz wietnamskie lalki wodne.

Do świata lalkarstwa można również wstąpić w Prachaticach w Czechach Południowych. Pierwsza część ekspozycji poświęcona jest historii czeskich kukiełek od najstarszych lalkarzy, przez teatry rodzinne i grupy teatralne, aż po profesjonalną scenę. Oprócz tradycyjnych Błaznów i Diabłów spotkają się tu Państwo z lalkami wykonanymi według projektów znanych czeskich artystów. Kolekcja jest własnością Muzeum Narodowego w Pradze.
 
Tradycja lalkarstwa w Czechach rozwijana jest poprzez szereg festiwali. Kukiełkowy Chrudim istnieje od 1951 roku i należy do najstarszych festiwali tego typu w Europie. Inne festiwale to na przykład Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej w Pradze lub Międzynarodowy Festiwal Spectaculo Interesse w Ostrawie.