Teatr Lalek świętuje

Drewniane laleczki, diabły, pacynki, luksusowe marionetki, ale także nowoczesne portrety 3D wykonane z drewna. Lalkarstwo stało się głęboko zakorzenionym zjawiskiem kulturowym i społecznym w Czechach, zostało nawet wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Dlatego nie tylko w Czechach obchodzony jest 21 marca Międzynarodowy Dzień Teatru Lalek.

Sztuka lalkarska dla młodszych i starszych

Czeskie lalkarstwo ma długą tradycję potwierdzoną wpisem na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Sztuka ta istnieje w Czechach nieprzerwanie od drugiej połowy XVIII wieku. Stopniowo lalkarstwo stało się rozrywką ludową, a wędrowni lalkarze przemierzali całe terytorium i rozpowszechniali język czeski, zwłaszcza na wsi. Stopniowo rozrywka uliczna stała się rozrywką rodzinną, gdy zaczęto produkować i sprzedawać teatrzyki stołowe. Często były one projektowane przez znanych artystów.

Jednym z nich był światowej sławy Jiří Trnka, który do dziś jest podziwiany przez artystów nie tylko z amerykańskich studiów Walta Disneya. Mieszkał i tworzył w centrum Pragi, w tak zwanym Domu Humla (Humlův dům), który stoi na Kampie w dzielnicy Malá Strana, w miejscu nazywanym praska Wenecja. Można go znaleźć tuż nad Čertovką, odnogą Wełtawy. Trnka wyróżniał się nie tylko swoją sztuką, ale także posturą i zamiłowaniem do życia towarzyskiego. Mówi się, że pewnego razu, gdy z powodu remontu opróżniano koryto Čertovki, odkryto pod oknami pracowni Trnki imponującą górę pustych butelek prawdziwego szampana.

Tatuś Spejbl i syn Hurvínek

Lalkarze zazwyczaj zawsze sami rzeźbili lalki, a także prowadzili i mówili ich głosem podczas przedstawienia. Zgodnie ze sposobem, w jaki lalkarz prowadzi postacie, lalki dzielą się na prowadzone od góry (marionetki) i od dołu (kukiełki). Typowe czeskie postacie to klaun, diabeł, wodnik, czarownica, król i królewna.

W Czechach istnieje jeden kultowy duet: tatuś Spejbl i jego niegrzeczny synek Hurvínek. Obaj ujrzeli światło dzienne w Pilznie, na wschodzie Czech. Dziś znajduje się tam Muzeum Lalek (Muzeum loutek) a na ich historie można regularnie oglądać w Teatrze Spejbla i Hurvínka (Divadlo Spejbla a Hurvínka) w Pradze.

Jiří Trnka, mistrz lalek i animacji w angielskim filmie dokumentalnym z 1967 roku.

Specjalnym obszarem, gdzie rzemiosło i sztuka lalkarska wprost kwitną, są Czechy Wschodnie. Możesz wybrać się do profesjonalnego Teatru DRAK w mieście Hradec Králové lub Muzeum Kultur Lalkowych (Muzeum loutkářských kultur) w mieście Chrudim. W Chrudimiu odbywa się również jeden z najstarszych festiwali amatorskich teatrów lalek na świecie – Lalkarski Chrudim (Loutkářská Chrudim). Inne przeglądy to na przykład Międzynarodowy Festiwal Lalkarski w Pradze oraz Spectaculo Interesse w Ostrawie.

Działają także inne sceny lalkowe: Kraina Lalek (Říše loutek) w romantycznym Kromieryżu, Kraina lalek (Říše loutek) i Teatr Minor (Divadlo Minor) w mieście stu wież – Pradze, Teatr Przed Bramą (Divadlo Před Branou) w Rakovníku, Teatr Radość (Divadlo Radost) w Brnie lub Teatr Lalek (Divadlo loutek) w Ostrawie. Do najważniejszych współczesnych grup lalkarskich należą Buchty a loutky, Teatr Braci Formanów (Divadlo bratří Formanů), z projektem flagowym Statek Tajemnic (Loď Tajemství) na Wełtawie w Pradze lub Teatr Continuo.

Świat lalkarstwa można poznać także w południowoczeskich Prachaticach. Warto wybrać się również do Muzeum Lalek (Muzeum loutek) w Bajkowym domu (Pohádkový dům), perełce będącej na liście UNESCO, w mieście Český Krumlov.

Lalka rzeźbiona według zdjęcia

Rzeźbione lalki można znaleźć w całych Czechach w każdym sklepie z pamiątkami. Podczas wizyty w Znojmie, w centrum regionu winiarskiego, warto wybrać się do pracowni lalek artystycznych pana Pavla Maška. Bliżej Pragi, w miasteczku Jílová u Prahy, mieści się pracownia Rici Marionettes, gdzie organizowane są także warsztaty.

Na sam koniec nasza propozycja na bardzo luksusowy i niecodzienny prezent: lalka wykonana na podstawie zdjęcia przez artystów z praskiej pracowni Magia Lalek (Kouzlo loutek).