Szlakiem tradycji w Czechach Wschodnich

Szlakiem tradycji w Czechach Wschodnich

Region słynie z pięknych zamków i pałaców, tradycji ludowych i folklorystycznych

Szlakiem tradycji w Czechach Wschodnich
Ze swoją powierzchnią 458,9 km2 Kraj Pardubicki jest dziewiątą co do wielkości jednostką administracyjną Republiki Czeskiej. Mieszka tu 514 518 mieszkańców. Historycznie jest również określany jako Czechy Wschodnie.
Ze swoją powierzchnią 458,9 km2 Kraj Pardubicki jest dziewiątą co do wielkości jednostką administracyjną Republiki Czeskiej. Mieszka tu 514 518 mieszkańców. Historycznie jest również określany jako Czechy Wschodnie.

Jest to region dobrze dostępny. Leży na głównym korytarzu kolejowym łączącym Niemcy, Austrię, Polskę i Słowację, znajduje się tu także międzynarodowy port lotniczy. Z Pragi w zaledwie godzinę można dojechać do stolicy regionu – Pardubic.

Kraj Pardubicki jest bardzo zróżnicowany. Podczas gdy Polabí to w przeważającej mierze płaski region z dobrymi warunkami dla miłośników sportów wodnych, pieszych wędrówek i jazdy na rowerze, Góry Orlickie i Śnieżnik Kłodzki natomiast przyciągają miłośników turystyki górskiej i sportów zimowych. 

Oprócz pięknej przyrody na turystów czeka tu wiele zabytków – od zamków, pałaców i ruin po budowle sakralne. Prawdopodobnie najbardziej znanym zabytkiem jest renesansowy zamek w Litomyšlu, wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Co roku na jego dziedzińcu odbywa się słynny międzynarodowy festiwal operowy Litomyšl Smetany.

Region słynie także z wielu tradycji ludowych i folklorystycznych, w tym z unikatowego rękodzieła.   Jedną z nich są, wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, „Pochody zapustowe i maski z Hlinecka”, prezentowane w skansenie Wesołe Wzgórze (czes. Veselý Kopec) i skansenie architektury ludowej Betlem Hlinsko. Na liście UNESCO znalazło się także „Lalkarstwo na Słowacji i w Czechach”, które ma w Czechach długą tradycję. Magiczny świat lalek można poznać w Muzeum Kultur Lalkarskich w Chrudimiu.
Do tradycyjnych produktów regionalnych należą także pierniki pardubickie.

Wschodnie Czechy słyną z tradycji hodowli koni. To właśnie w tym regionie znajdziemy jedną z najstarszych stadnin na świecie, Stadninę Narodową w Kladrubach nad Labem, wpisaną w 2019 roku na listę UNESCO, słynącą z hodowli unikatowej czeskiej rasy koni, tak zwanych koni starokladrubskich, przeznaczonych specjalnie dla celów reprezentacyjnych. W Pardubicach odbywają się od 1874 roku najtrudniejsze wyścigi konne w Europie, Wielka Pardubicka Steeplechase.

Przykładowy program pobytu:

1 dzień

Polička
Polička to miasto z jednym z najlepiej zachowanych systemów fortyfikacji w Europie Środkowej. Znajduje się tu gotycka fortyfikacja z 19 basztami o długości 1220 metrów. Miasto, założone w 1265 roku na polecenie króla Przemysła Otokara II, do dziś zachowało średniowieczny układ ulic. W otoczeniu masywnych murów znajduje się kwadratowy rynek ze wspaniałym ratuszem i kolumną maryjną, która należy do najważniejszych budowli barokowych w naszym kraju. Polička zasłynęła także jako miejsce narodzin kompozytora Bohuslava Martinů, którego miejsce urodzenia znajduje się 36 metrów nad ziemią w wieży kościoła św. Jakuba. Z lotu ptaka rozciąga się piękny widok na miasto.


Oflenda, Koulier 
Ręczna produkcja ozdób choinkowych ma w Czechach długą tradycję. Wielu klientów często nie uświadamia sobie, jakie perełki mają w domu w postaci pięknych, pieczołowicie wykonanych ręcznie wyrobów czeskich szklarzy. Państwo Šrámkowie, którzy od dawna zajmują się tradycyjnym rzemiosłem, potrafili właściwie docenić wartość tradycyjnych ozdób choinkowych. Petr Šrámek prowadzi firmę produkującą meble na Wysoczyźnie. Po zamknięciu tutejszego zakładu produkującego ozdoby choinkowe, zdecydowali się kontynuować jego tradycje. Wznowili działalność zakładu pod marką Koulier w Oflendzie na Wysoczynie. Kateřina Šrámková od ponad czterech lat prezentuje również tradycje bożonarodzeniowe w ramach projektu "Historia choinki w pałacu Loučeň", którego jest właścicielką od 2000 roku.

Zakład oferuje ozdoby w różnych kolorach, a także całe kolekcje. Jako pierwsza powstała kolekcja trójkolorowych Pierników patriotycznych, kolekcja Trzy orzeszki dla Kopciuszka inspirowana baśnią filmową. W ofercie zakładu jest również Czeska łąka - przezroczyste flakony są ręcznie malowane w polne kwiaty. Kolekcja Secesja została zaprojektowana z myślą o ozdobieniu choinki w Parlamencie Europejskim w 2022 roku.

Pałac Slatiňany
U podnóża Gór Żelaznych można znaleźć przytulną rezydencję szlachecką. Wydaje się, że wnętrza pałacu pochodzą z czasów, gdy mieszkał tu Franciszek Józef Auersperg. Motywy końskie można znaleźć tutaj na każdym kroku. Ciekawe są nie tylko tereny pałacu, ale także przylegający do niego park angielski z dużą ilością drzew. Za panowania Auerspergów w pałacu znajdowały się również wspaniałe stajnie dla koni wyścigowych, które dziś są częścią Stadniny Narodowej Kladruby.

Już pod koniec XVIII wieku tuż obok pałacu wybudowano stajnie na pięćdziesiąt koni. Ze względu na ich niewystarczającą pojemność sto lat później książę František Josef Auersperg (1856–1938) zbudował nowoczesny kompleks stajni przeznaczony dla nawet stu koni powozowych, myśliwskich, wyścigowych i sportowych. Teren składał się ze stajni, boksów letnich i szpitalnych, siodlarni, psiarni, kwater dla personelu oraz wolnostojącego domu trenera koni wyścigowych Waltera Earla (1846‒1924). Budowę zrealizował architekt Slatina Jan Schmoranz (1857–1899) według projektu angielskiej firmy WC&AS Manning. Po 1945 roku budynki przeznaczono na hodowlę koni starokladrubskich.

Od 1992 roku stadnina koni Slatiňany jest częścią Narodowej Stadniny Kladruby nad Labem. Znajduje się we wschodnich Czechach w pobliżu miasta Chrudim, niedaleko Pardubic. Ośrodek hodowli koni znajdujący się bezpośrednio w stadninie składa się ze stajni ogierów hodowlanych oraz trzech stajni klaczy hodowlanych. Ogiery hodowlane trzymane są w obszernych boksach, klacze hodowlane bez źrebiąt w stajniach, klacze ze źrebiętami w boksach. W ośrodku treningowym szkolone są ogiery i klacze (pod siodłem i w zaprzęgu), a także konie starokladrubskie przeznaczone do sprzedaży, pod siodłem i w zaprzęgu.

Przejazd do Chrudimia

2 dzień

Skansen Vysočina – Veselý Kopec
W skansenie znajdziemy około trzydziestu budynków, które ukazują życie i pracę rolników od połowy XIX wieku do połowy XX wieku. Domki są bogato wyposażone w przedmioty, które tworzą atmosferę dawnych lat. Prezentowana jest tu również unikatowa kolekcja zabytków techniki napędzanych wodą. Skansen jest ulubionym miejscem filmowców.

Korowody zapustowe  w Hlinecku, odbywające się na zakończenie karnawału, zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Każdego roku w lutym przebierańcy wędrują po wioskach Vortová, Studnice, Hamry i Blatno. Głównymi postaciami biorącymi udział w korowodach są Turcy, żonka, słomiane kukły, rakarz, kominiarze i niedźwiedź. Przebierańcy chodzą od drzwi do drzwi i za poczęstunek (pączki i alkohol) życzą gospodarzom szczęścia i zdrowia. Wieczorem odbywają się wesołe tańce i zabawy. Tradycyjne pochody karnawałowe, w których biorą udział mieszkańcy okolicznych wiosek, każdego roku organizuje skansen Veselý Kopec.  

Skansen Betlém, Hlinsko
W miasteczku Hlinsko znajduje się rezerwat architektury ludowej (od 1995 r.), zwany „Betlém“. Znajdziemy tu chaty z drugiej połowy XVIII wieku, w których prezentowane są dawne warsztaty rzemieślnicze, między innymi tkacki, szewski czy pilnikarski.

Skuteč, Muzeum Regionalne
Muzeum Regionalne Skuteč posiada drugą co do wielkości kolekcję obuwia w Republice Czeskiej. Stała ekspozycja obuwia obejmuje ponad 200 modeli, w tym największe ręcznie szyte półbuty w Czechach (1080 mm długości, 400 mm szerokości i 360 mm wysokości) oraz legendarne buty sportowe (model znany jako Botas Classic produkowany od 1966 roku) . Marka Botas 66 zdobyła kilka nagród, z których pierwszą było 1. miejsce w konkursie European Design Awards w 2008 roku. Buty Botas nosili również czołowi czechosłowaccy sportowcy, tacy jak Věra Čáslavská i Jiří Raška. Już w połowie lat 20. XX wieku buty ze Skutča można było znaleźć na sklepowych półkach w Polsce, na Węgrzech, w Austrii, Niemczech, krajach Beneluksu, Danii, Norwegii, Francji, Anglii, USA, ale także np. , w Algierze i Egipcie.

Klasztor Podlažice
Największa na świecie rękopiśmienna księga, tzw. Biblia Diabła, powstała prawdopodobnie w XIII wieku w klasztorze w Podlažicach koło Chrudimia - przynajmniej według legendy towarzyszącej książce. Autor miał być mnichem, któremu groziła kara za oddawanie czci szatanowi. Codex gigas składa się z 310 pergaminowych kart, strony mają wymiary 890 mm x 490 mm, a księga waży 75 kg. Oryginał przechowywany jest w Bibliotece Królewskiej w Sztokholmie. Jej replikę można zobaczyć
 w muzeum miejskim w Chrasti koło Chrudimia.

3 dzień

Chrudim
Królewskie miasto posagowe Chrudim, leżące na granicy Niziny Połabskiej i Gór Żelaznych, od końca XIX wieku nazywane jest „Atenami Czech Wschodnich” ze względu na bogatą tradycję kulturalną i historyczną. Zwiedzając zabytkowe centrum, w tym budynki muzeów - regionalnego z ekspozycją Alfonsa Muchy, kultur lalkarskich i rzeźby barokowej – przekonamy się, że ​​to porównanie doskonale pasuje do dziś . Do najpiękniejszych zabytków należy trójnawowy neogotycki kościół Wniebowzięcia NMP i Dom Mydlářa, monumentalna renesansowa budowla z arkadową fasadą uzupełnioną alegorycznymi płaskorzeźbami, w której dziś mieści się znane na całym świecie Muzeum Kultur Lalkarskich, czyli kompleks budynków muzealnych z jedną z najpiękniejszych sal w Czechach. Królewskie miasta posagowe należą do najpiękniejszych i najciekawszych czeskich miast, które królowie czescy od XIV wieku darowali swoim małżonkom.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Świątynia jest wizytówką miasta Chrudim. Znajduje się na placu Ressela. Jest to trójnawowy gotycki kościół bazylikowy o romańskich fundamentach, który został przebudowany w stylu neogotyckim. Fasada jest zdominowana przez parę narożnych graniastosłupowych wież o wysokości około 62 metrów. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz św. Salwatora, namalowany na lipowej desce o wymiarach 44,5 cm x 50,5 cm. Do obrazu odbywały się w przeszłości słynne pielgrzymki i procesje, zwłaszcza w czasie epidemii dżumy. Do dziś coroczna pielgrzymka odbywa się w sierpniu. W kościele odbywają się regularne nabożeństwa oraz okazjonalne koncerty i inne imprezy kulturalne. Kościół jest dostępny dla zwiedzających w sezonie letnim od czerwca do września, a także podczas nabożeństw.

Muzeum Kultur Lalkarskich
Czeskie lalkarstwo ma długie tradycje sięgające połowy XVIII wieku, dlatego „Lalkarstwo na Słowacji i w Czechach” zostało wpisane 1 grudnia 2016 roku na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Muzeum znajduje się na trzech piętrach zabytkowego Domu Mydlářa w centrum miasta. Prezentuje ciekawostki z historii czeskiego i światowego lalkarstwa. Stała ekspozycja Magiczny świat lalek przybliża stopniowo marionetki wędrownych lalkarzy, rozmaite kukiełki i marionetki czy rodzinne teatry lalek. Są też lalki Spejbla i Hurvínka, dzieło znanego twórcy filmów animowanych Jiří Trnki oraz lalki Josefa Váchala. Zagraniczna wystawa poświęcona jest Orientowi, kolebce teatru cieni i lalkarstwa w ogóle. W dziale lalkarstwa filmowego zwiedzający mogę w praktyce poznać podstawy animacji filmowej. Muzeum jest częściowo przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. 2 lipca 2022 roku muzeum obchodziło swoje 50-lecie.

Muzeum Regionalne
Znajdziemy tu wystawy poświęcone głównie lokalnej historii, naukom przyrodniczym czy sztuce i rzemiośle. W stałej ekspozycji Mozaika z dziejów regionu znajdziemy ciekawostki i informacje związane z historią Chrudimia i okolic. Miłośników sztuki z pewnością zachwyci wystawa poświęcona plakatom Alfonsa Muchy. Można tu obejrzeć bogatą kolekcję 42 plakatów, które są starannie zabezpieczone i wyeksponowane, aby nie uległy zniszczeniu. Ciekawostką jest fakt, że żona artysty przez kilka lat mieszkała w Chrudimiu i została pochowana na tutejszym cmentarzu U kříže. W muzeum znajduje się też wystawa poświęcona wnętrzom jadalni autorstwa architekta Jana Kouli oraz meblom ludowym.

4 dzień

Letohrad, Muzeum Rzemiosł
W mieście Letohrad (30 km od Międzylesia) polecamy odwiedzić Muzeum Rzemiosł, największe tego rodzaju muzeum w Czechach. Na trzech piętrach dawnego spichlerza prezentuje rzemiosło z lat 1840–1930. Zobaczymy między innymi  pracę kotlarzy, stolarzy, dekarzy czy kamieniarzy. Godne uwagi eksponaty znajdują się w skansenie rzemiosł mechanicznych, tartaku czy warsztacie mechanicznym. Dowiemy się, jak przed stu laty wyglądała klasa w szkole, gabinet dentystyczny czy ginekologiczny.